Merhaba Gönül Dostlarım,
" Ramazan Sohbetleri " adı altında yayınladığım bugünkü yazı dizisinin konusu " Unutulan Ramazan Gelenekleri."
Ramazan ayı geldiğinde herkeste bir heyecan başlar, ramazan ayı ibadetin en yoğun yaşandığı ay olduğu kadar ramazan eğlenceleri ile de özellikle çocukların beklediği özel bir zamandır. Canbazlar , hokkabazlar , macuncular , kağıt helvacılar , karagöz ustaları , meddahlar , ortaoyuncular ramazan ayının arefesinde aranıp bulunur ve ramazan eğlenceleri haftalar önceden ayarlanırdı.
Ramazan boyunca devlet önde gelenlerinin ve varlıklı kişilerin konaklarında halka açık iftar sofraları kurulur, sofraya oturanlara diş kirası adı altında armağanlar ya da para verilirdi. Akraba ve dostlar arasında ramazanın ilk haftasında habersiz iftara gitmek bir saygı belirtisi sayılırdı. Daha sonraki günlerde de büyükler, akraba ve dostlar iftara davet edilirdi.
Son yıllarda belediyeler eski ramazan şenlikleri tarzı ramazan eğlenceleri düzenliyorlar ancak tabii ki o eski tadlar artık yok. Ucuz olsun da ne olursa olsun mantığı bu alanda da kendini gösteriyor. Ramazan eğlenceleri bir organizatör şirkete veriliyor ve şirket de ucuz olsun da ne olursa olsun düşüncesiyle her sanatın amatörünü buluyor
Önce Kendinizi Sevin, sonra da Sevdiklerinizin, sahip olduklarınızın ve size değer verenlerin kıymetini bilin ki, Mutluluğunuz daim olsun... En iyi dileklerimle. Esen kalın... Unutmayın ki, sizin şikayet ettiğiniz yaşamınız, belkide başkasının hayali olabilir.
Unutulan Ramazan Gelenekleri
On bir ayın sultanı, şehr-i Ramazan başladı. Lezzetli iftar sofraları ve keyifli sahur saatleri içinde kimi adet ve gelenek, yaşanan döneme yeni uyarlamalarla taşındı...
Ama çoğu unutuldu: İftar konuklarına verilen diş kirası hediyesi, ilk kez oruç tutan çocuklara hediyeler, çocukların orucunu satın alma, sahura kadar süren oyunlar, pişi dağıtma, eski zaman Ramazan hikayeleri...
İslamiyetin şartlarından biri olan oruç, tutsanız da tutmasanız da hayatımıza kattığı hoşluklarla bayrama hazırlıyor bizi. İhtiyaç sahiplerine yapılan gıda yardımları Ramazan geleneklerinin başında geliyor.
Değişen zamana göre yeniden yapılanarak da devam ediyor. Zengin iftar ve sahur sofraları sonrası yapılan adetler ise şimdilerde yok denecek kadar az. Örnek mi? Çoook.
DİŞ KİRASI
Kuş sütü hariç her şeyin bulunduğu bu iftar sofralarında misafirler diledikleri gibi karınlarını doyurduktan sonra ayrılırken, ev sahibi tarafından kadife keseler içine hediyeler ve altın ya da gümüş akçe paralar konurdu.
Diş kirası adı ile verilen bu hediyeler, iftar sofrasına katılan kişilerin, geldikleri evin sahiplerine sevap kazanmaya vesile oldukları için verilirdi. Şimdilerde bu adet, her ne kadar unutulmaya yüz tutmuşsa da bazı yörelerde verilen küçük hediyelerle varlığını sürdürüyor.
TERAVİH NAMAZI SONRASI OYUNLAR
Önceden Ramazan gecelerinde teravih namazı sonrası sıra geceleri yapılırmış. Hem de taaa sahura kadar... Anadolu’ daki evlerde yapılan bu sıra gecelerinde yüksük oyunu, tura oyunu, yıldız sayma, yumurta saklama oynanırmış.
Bu arada da büyüklerin anlattığı hikayeler, anılar, yöresel masal ve efsaneler dinlenirmiş. Ayrıca tepsi üzerine ters çevrilmiş 9 fincan konulur, bunlardan birinin altına saklanan yüzüğü bulma oyunu insanları eğlendirirmiş.
Oyunu kazananlar, kaybedenleri sahurda hizmet etmekle cezalandırırmış. Büyükler bu oyunları oynarken çocuklara da Karagöz-Hacivat ve kukla gösterileri yapılırmış.
İLK KEZ ORUÇ TUTAN ÇOCUKLARA HEDİYE
Ergenlik yaşına gelmiş ve ilk kez oruç tutan çocuklara, tebrik ve takdir anlamında hediyeler alınırdı eskiden. Bu hediyeler, genellikle onların gün boyunca aklından çıkmayan, canlarının çektiği yiyecek ve yemişler olurdu.
PİŞİ DAĞITMA
Sahur hazırlıkları sırasında kadınların un, su, tuz ile yaptığı hamurları ellerinde şekil vererek yağda kızartmalarına ‘pişi’ denir.
Günümüzde de yapılan pişi, eskiden özellikle Ramazan aylarında tepsilerce pişirilip mahalledeki komşulara, esnafa ve davulcuya da ikram edilerek paylaşılır, böylece haneye Ramazan bereketini getireceğine inanılırdı.
Oruç satın alma; çocukları Ramazan’ın manevi duygusu ile tanıştırmak, oruç tutmaya alıştırmak amacı ile düzenlenen bir tür oyun. “Orucunu bana sat, istediğini alayım” diyen büyükler, çocuklara çeşitli yiyecekler ve küçük eşyalar hediye ederdi.
Bazen de çocukların akşama kadar oruç tutması uygun olmadığı için öğle saatlerinde onlara yemek yedirilirdi. Bu yemek saatine de ‘oruca direk vurma’ denirdi.
(13.07.2013 tarihli Cumartesi Postası ekinden alınmıştır.)
Derleyen. Melda TUNÇEL
Günün Sözü :
Hoş geldin On bir аyın sultаnı. Bu mübаrek аyın bütün milletimiz ve islаm âlemi için hаyırlаrа vesile olmаsını diler, vаtаnımız için de en bereketli аy olmаsını temenni ederim. Sаvаşlаrın olmаdığı, kıtlıkların hiç yaşanmadığı, şehit hаberlerinin olmаdığı bir rаmаzаn аyı diliyorum.
İbrahim Birol, http://ibrahimbirol.blogspot.com.tr/
20 Mayıs 2018, Antalya-Turkey
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder