İSTANBUL' UN TARİHİ MEKANLARI (6) KAPALI ÇARŞI ( Grand Bazaar)

Merhaba Gönül Dostlarım,

Yurt Dışında bulunan okuyucularımın  ' İstanbul' un Tarihi Mekanları ' olarak yayınladığım yazılarıma olan ilgileri bir hayli fazla bu nedenle tanıtımlarımıza devam ediyorum. Kapalıçarşı, İstanbul kentinin merkezinde Beyazıt, Nuruosmaniye ve Mercan semtlerinin ortasında yer alan dünyanın en büyük çarşısı ve en eski kapalı çarşılarından biridir. Vikipedi 

Tanıtmağa çalışacağım mekanımız  Kapalı Çarşı ( Grand Bazzar).  Bugünkü halini  eskisiyle karşılaştırıldığında, alışveriş dünyasının bugünkü özellikleri her yer gibi Kapalıçarşı` yı da çok değiştirdi. Birçok eski zanaat ortadan kalkarken, bir tek adları, çarşının çeşitli sokaklarının adı olarak yaşamaya devam ediyor. örneğin Nuruosmaniye Caddesi`nde yeni açılan büyük halıcı dükkanları yabancı turistleri kendilerine çekerek Çarşı içindeki halıcılığı büsbütün öldürmedilerse de, adamakıllı zayıflattılar. Kuyumcu dükkanları her yere yayıldı. Bu arada, Sandal Bedesteni yakınlarındaki, son derece sevimli muhallebici kulübesi bile kuyumcu oldu. Deri eşya ve jean satanların sayısı da çok arttı. Öte yandan, örneğin en iyi bakır işi doğal olarak İç Bedesten`de bulunuyor, ama onun dışında birçok bakırcıda en bayağı ve zevksiz bakır eşya satılıyor. Her şeye rağmen Kapalıçarşı ilginç ve çekici. İstanbul`un yerlileri, artık her şey her yerde bulunduğu halde, arada bir Kapalıçarşı`dan alışveriş etmek için bir vesile uydururlar. Şehri ziyaret eden yabancılar da, burayı görmeden giderlerse, çok önemli bir şeyi kaçırdıkları duygusunu yaşıyorlar. Bunlar Kapalıçarşı`nın büyüsünü kaybetmediğini gösteriyor.
Alıntı :  MURAT BELGE
İstanbul Gezi Rehberi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları 

Nuruosmaniye , Mercan ve Beyazıt arasında yer alan Kapalıçarşı’ mız 64 cadde ve sokağı , iki bedesteni , 16 hanı , 22 kapısı ve yaklaşık 3600 dükkanı ile dünyanın en eski ve en büyük alışveriş merkezidir. 45000 metrekare kapalı alana sahip olup, içinde yaklaşık 20000 kişi çalışmakta ve mevsimine göre günde 300 ile 500 Bin arasında ziyaretçi almaktadır.

Kapalıçarşı’nın çekirdeğini oluşturan iki bedestenden İç Bedesten , yani Cevahir Bedesteni müellifler arasında tartışmalı olmakla beraber büyük olasılıkla Bizans’tan kalma bir yapı olup 48 m x 36 m ölçülerindedir. Yeni Bedesten ise 1461 yılında yaptırılmaya başlanan Kapalıçarşı’ nın ikinci önemli yapısıdır ve Sandal Bedesteni olarak anılmaktadır. Burada bir yolu pamuk , bir yolu ipekten dokunan ve Sandal adı verilen kumaş satıldığı için Sandal Bedesteni ismi verilmiştir.

Fatih Sultan Mehmet’in Kapalıçarşı’ nın inşaatına başladığı yıl olan 1461 Kapalıçarşı’ mızın kuruluş yılı olarak kabul görmüştür. Asıl büyük çarşı ise Kanuni Sultan Süleyman tarafından ahşap olarak inşa ettirilmiştir. Eski zenginlerin mücevher , kıymetli maden , kürk ve murassa silah gibi değerli eşyalarının yanı sıra devlet hazinesinin büyük kısmı da buralardaki kasalarda muhafaza edilirdi. Evliya Çelebi burayı muazzam güçlü bir kale gibi tanımlamıştı.

Kanuni döneminde ahşap olarak genişletilen çarşı, 1546 , 1651 ve 1710 yıllarında üç büyük yangın geçirdi, yeniden kâgir olarak inşa edildi. Kapalıçarşı en geniş hasarlardan birini 1894 yılında yaşanan depremde aldı. Bu depremde, Kapalıçarşı' nın Mahmutpaşa kapısı tamamen yok oldu. Çarşının yaraları depremin ardından sarıldı, Mahmutpaşa kapısı yeniden onarıldı.

Ancak tarih 1954' ü gösterdiğinde, çarşıda çıkan büyük yangında hasar daha büyük oldu. Kapalıçarşı 6 yıl süreyle kapılarını kapattı. 1960'da dışı tamamen onarılan Kapalıçarşı kapılarını yeniden hizmete açtı. Çarşı geçmişteki işlevini sürdürse de geleneklerin bir kısmınıysa kaybetti.

Çarşının geçmişinde satıcılar arasında rekabet yasaktı. Ustaların, tezgâhını dükkânın önünde görücüye çıkarmaması da çarşı geleneğinin vazgeçilmez bir kuralıydı. Bugün çarşıda dükkan sahipleri ve esnaf için böyle bir kural söz konusu değil. Ancak asırlardır var olan müşteri ve esnaf arasındaki güven odaklı ilişki halen yaşatılıyor.

                        https://youtu.be/NhhULWlHxm0 

Günün Sözü :  " Fatih' in İstanbul' a armağanı: Kapalı Çarşı" 

İbrahim Birol,  http://ibrahimbirol.blogspot.com.tr/
23 Şubat 2018, Antalya