LAMBANIN ALTINDAKİ KIZ ( Lili Marleen)

Merhaba Gönül Dostlarım,


 Şarkı deyip geçmeyin, Biirinci Dünya savaşından evvel bestelenip  her iki Dünya savaşı sırasında Nazi Dönemi Almanya' sında en çok dinlenen ve meşhur olan  " Lili Marleen " Şarkısının orijinal ismi "Lambanın altındaki kız"( Almanca,Das Mädchen unter der Laterne)' dı fakat "Lili Marleen" olarak ün kazandı. Lale Andersen tarafından 1939'da Marlene Dietrich' in sesi ile kayıt edilmesi şarkının ününü arttırdı. Nazi rejimine ve Joseph Goebbels' in sayesinde Nazi propagandası olarak kullanılmasına izin verilmiş....  her iki dünya  savaşları esnasinda tum cephelerde savaşan askerlerin taraf gözetmeden  hayranlikla dinledikleri bir şarkıdır.. . Şarkinin sözleri Birinci Dünya Savaşı esnasinda Rus cephesinde savaşmiş olan Alman askeri Hans Leip'a ve müziği de Norbert Schulze' ye aittir. Sonrasında Rudolf Zink adlı besteci tarafından bestelenip Lale Andersen tarafından seslendirilen bu türkü ise askerleri o dönem etkileyen en duygusal şarkı olur.

Alıntı

Önce Kendinizi Sevin, sonra da Sevdiklerinizin, sahip olduklarınızın ve size değer verenlerin kıymetini bilin ki, Mutluluğunuz daim olsun... En iyi dileklerimle. Esen kalın... 

Unutmayın ki, sizin şikayet ettiğiniz yaşamınız, belkide  başkasının hayali olabilir.

‘’Lili Marleen’’ isimli bir şarkı İkinci Dünya Savaşı öncesi Almanya’nın Hamburg sahillerindeki balıkçıların ağızlarında dolaşan romantik bir şarkıyken mırıldanan balıkçıların ağzından bütün şehre, oradan da bütün Almanya’ya yayılır. 
‘’Lili Marleen’’ şarkısını Lale Andersen (asıl adı Liese-Lotte Helene Berta Bunnenberg, 1905-1972) adında bir genç kız seslendirir, şarkı Lale Anderson’un sesiyle meşhur olur, bir plak şirketi bu melodiyi onun ağzından plağa alır. Savaş günlerinde bir gün, tesadüfen onun şarkısı Almanların işgali altında bulunan Belgrat Askerî Radyosunda çalınır ve çok beğenilir. 
Bu askerî radyo Belgrat’tan yayın yapan Alman ordusunun ‘’Soldatesender Belgrat’’ adlı radyosudur. O günden sonra Belgrat radyosuna Almanların işgali altında olan İtalya, Fransa, Afrika’dan plağın tekrar çalınması için mektuplar yağmaya başlar. Günlük programlarda müteaddit defalar çalınan şarkı kısa zamanda meşhur olur ve dünya çapında sevilen bir eser haline gelir. Şarkı yalnız Almanlar tarafından değil, cephede çarpışan İngilizler ve Amerikalılar tarafından da çok sevilir. Aslında İkinci Dünya Savaşı’nda meşhur olan bu şarkının sözleri, şiir olarak, Birinci Dünya Savaşı’na katılmış bir Alman askeri olan Hans Leip tarafından yazılır. Leip, 1915 yılında, Karpatlar’daki Rus cephesine gönderilmeden önce tanıdığı; manavın kızı Lili ile doktorun kızı Marleen’i birleştirerek sunmuş olduğu hayali-düşsel sevgiliye, ‘‘Nöbetçi Genç Askerin Şarkısı’’ adında yazdığı bir şiirdir. Leip 1937 yılında yayınladığı bir kitabında, bu şiire de yer verir. İki kız arkadaşın hatıralarını canlı tutmak amacıyla yazılan bu lirik şiir; nöbetçi genç askerin, hayali olarak kışlasının kapısının önündeki lambanın altında, sevgilisiyle buluşmasını ve ayrılışlarını, hüzünlü vedalarını hatırladığında hissettiği duygularını yansıtıyordu. Şiir, yayınlandığı yıl Alman besteci Norbert Schultze tarafından bestelenir. Bestelendiği yıllarda ve sonrasında çok da dikkat çeken bir parça olmaz, ta ki anlatıldığı gibi İkinci Dünya Savaşı’nın başladığı yıllara kadar... Lili Marleen, askerlere vatanlarını ve geride bıraktıkları eşlerini, sevdiklerini, yavuklularını hatırlatır. Anavatandan çok uzaklarda, evlerinin ve sevgililerinin hasretine dayanmayan askerlerden birçoğu şarkıyı dinlerken ağlarlar. Şarkı o kadar tutulur ve sevilir ki, radyolarda bu plak çalındığı müddetçe cephedeki her iki tarafın askerleri de silahlarını bırakarak şarkıyı dinlerler. 
Marlene Dietrich

Marlene Dietrich (Marie Magdalene Dietrich) Amerika’da şarkıyı İngilizceye tercüme ederek, Amerikan askerlerinin çarpıştıkları cephelere kadar gidip söylemeye başlar. Aynı faaliyeti Lale Andersen Alman askerlerinin çarpıştığı cephelerde yapar. Bir Alman askeri, savaş sonrasında yazdığı anılarında şöyle der: “Kuzey Afrika cephelerinde, bütün gün siperlere gömülüp, kıran kırana savaşan askerler, saat ona beş kala ateşi keserler, Belgrat Radyosu’nu dinlerlerdi. Bir gün yine Lale Andersen, Lili Marleen’i söylemeye başladı. Biraz sonra karşı, düşman siperinden bir ses duyuldu. Aksanlı ve bozuk bir Almanca ile sesleniyordu: 'Hey... Radyonun sesini biraz daha açsanıza.' ”
Bu şekilde Avrupa’nın İkinci Dünya Savaşı’nın en kara günlerinde düşmanlar arasındaki cephelerde bir ışık olur, düşmanlar arasında bir sevgi olur Lili Marleen. Dilden dile tercüme edilip, ateş fasılalarında askerlerin soluk aldığı bir ezgi olur Lili Marleen. Daha sonra Lili Marleen tüm dünyada askerlerin sevgilisi olur, 40’tan fazla dile çevrilir ve söylenir. Alman Propaganda Bakanı Josef Goebbels bu şarkının çok hissi ve duygusal olduğunu askerlerdeki çarpışma azmini kırdığını ileri sürerek yasak edilmesini ister. Fakat başarılı olamaz çünkü şarkı bütün dünyayı tutmuş ve herkesin malı olmuştur. Ancak Goebbels, Lili Marleen’i ‘’halkın moralini bozucu olması’’ gerekçesiyle Almanya’da yayını yasaklar. Lale Andersen’in de 9 ay süreyle şarkı söylemesini yasaklanır. Gerçi bu yasaklama kararının tek nedeni bu şarkı değildir; Lala Andersen’un Rolf Lieberman (1910-1999) adlı İsviçreli bir besteciyle ile yakın arkadaş olması da önemli bir etken. Çünkü Lieberman Yahudi’dir. (Goebbels bu yakınlığı bozmayı da beceremez, bu iki sanatçının yakınlıkları Lale Andersen’in ölümüne kadar sürer.) Bu yasağa rağmen Belgrat Radyosu yöneticisi Teğmen Karl-Heinz Reitgen, Afrika Korps’da (Kuzey Afrikada’ki Alman Birlikleri) çarpışan bir arkadaşı için bu şarkıyı her akşam çalmaya başlar. Bütün uğraşısına rağmen şarkının popüler olmasını engelleyemeyen Goebbels,

 Lale Andersen’e düşman kesilir. Zürich’te bir Yahudi müzisyenle mektuplaştığını bahane ederek onu tutuklattırır. Andersen iki ay hapiste kalır. Hapishanede çok acı günler geçirir, bir aralık fazlaca uyku hapı alarak intihara teşebbüs ederse de başaramaz. Hadiseden sonra Alman cephelerinde büyük bir kargaşa başlar. Binlerce asker Hitler’e mektup yazarak Andersen’in serbest bırakılmasını ve şarkısını tekrar dinlemek istediklerini bildirir. Askerlerin bu isteğine karşı koyamayan Hitler sanatçının serbest bırakılmasını emreder. Harp sonunda Almanya İngilizler ve Amerikalılar tarafından işgal edilince İngilizler Lale Andersen’i Londra’ya götürür. Genç şarkıcı Lili Marleen şarkısını İngilizce ve Almanca söyleyerek bütün İngiltere’yi ve daha sonra Amerika’yı dolaşır. Lale Andersen 1972 senesinde hayata gözlerini kapar. Bir devre damgasını vuran eser, savaş yıllarından kalan belki de en tatlı hatıradır. 
(OSMAN AYDOĞAN)

https://youtu.be/7heXZPl2hik                                       https://youtu.be/wh4qe0Hp6RU





Günün Sözü:  ”Müzik ruhun dilidir. O, çekişmeyi bitirir, huzur getiren yaşamın gizini açar.” (Halil Cibran)

İbrahim Birol,  http://ibrahimbirol.blogspot.com.tr/
7 Ocak 2018, Antalya